<
STOPPUNT 1.
luisterfragment 1 (klik voor het luisterfragment)
Huis Brakel was generaties lang de woning van de familie Van Dam. Via vererving hadden de ouders van Wilhelmus van Dam (1779 – 1858): Dirk Willem en Maria Aletta van Wageningen, een deel van het landgoed Brakel eind achttiende eeuw in handen gekregen. Het Huis was gebouwd door een predikant Wilhelmus Wilhelmius rond 1780. In de hal van het huidige Huis is een steen ingemetseld die afkomstig is van de watermolen die ooit aan de Poederoijense Hoek stond, met daarop de tekst: WILHELMUS VAN DAM, HEER TOT BRAKEL HEEFT DE EERSTE STEEN GELEGD DEN 5e VAN OOGSTMAAND 1809. In de jaren erna, vonden in de Franse tijd diverse gemeentelijke herindelingen plaats en werd Wilhelmus enige jaren burgemeester van Brakel en later ook nog dijkgraaf van het polderdistrict Bommelerwaard beneden de Meidijk.
luisterfragment 2 (klik voor het luisterfragment)
Wilhelmus verbouwde het herenhuis en liet aan de voorzijde tussen het herenhuis en het koetshuis een alliantiewapen aanbrengen met daarop de wapens van Brakel (twee zalmen) de familie Van Dam (ruiten) en van zijn moeder, de familie Van Wageningen (wagenwiel). Wilhelmus had een grote historische belangstelling en heeft zich verdiept in de geschiedenis van de streek en in de genealogie van de geslachten die voor hem eigenaar van de heerlijkheid Brakel waren.
luisterfragment 3 (klik voor het luisterfragment)
Het park op het landgoed Brakel is een ontwerp van de architect Hendrik van Lunteren in Engelse landschapsstijl. . de ruïne was daarvan het middelpunt. Het oorspronkelijke kasteel , gesticht rond het jaar 800, werd in 1672 door de Franse troepen verwoest. Wilhelmus van Dam liet de ruïne gedeeltelijk aanpassen, hij maakte hiervoor zelf een schets waarin hij zichzelf ook intekende. In de toren en in een ruimte ernaast plaatste hij diverse archeologische vondsten uit de slotgracht. In een fragmentenmuur liet hij enkele zerken inmetselen die afkomstig waren uit de hervormde kerk. Deze zijn nog steeds zichtbaar. De ruïne is echter niet bereikbaar voor publiek. Wel de voormalige voorhof van het kasteel. Daar is nu de oude Moestuin gevestigd.
luisterfragment 4 (klik voor het luisterfragment)
Op het kerkhof rondom de kerk achter het koor, links van het pad vanuit het bos is een grafkelder aanwezig met daarop een alliantiewapen van de familie van Dam (ruitjes) en van de familie Boudet, de familienaam van de schoonmoeder van Wilhelmus (drie speerpunten). De zoon van Wilhelmus van Dam en Marie Madeleine Geraud nam de achternaam Boudet als tweede voornaam: Jean Boudet van Dam van Brakel. Marie Madeleine overleed in 1846, Wilhelmus trouwde in 1848 Helene Ditmars. Wilhelmus verhuisde echter in 1856 naar Den Haag en is daar in 1858 overleden. Het is onbekend wie er in dit graf begraven liggen. Aan de andere zijde van het pad vanuit het bos liggen nog drie graven van de famile van Dam. Geheel in de hoek liggen Dirk Willem van Dam(geb.1901) en zijn vrouw Frederica Adeleide Scheltus (geb.1911) begraven.
luisterfragment 5 (klik voor het luisterfragment)
Tijdens de restauratie van de kerk rond 1825 liet Wilhelmus een ijzeren hek voor het koor in de kerk plaatsen met daarop het jaartal 1825. In deur van het hek liet hij zijn wapen aanbrengen. De fraaie glas-in-loodramen werden toen opgeknapt. De ramen waren schenkingen, in het linker gedeelte: het kwartier Nijmegen en de stad Zaltbommel, boven de ingang van het koor: Brakel, aan de rechterzijde twee ramen van de familie Pieck met daarop de wapens van de 
voorgeslachten. In de noordmuur van de kerk naast het portaal bevinden zich nog tufstenen van de oudste kerk uit het jaar 1100. Aan de binnenzijde van dit gedeelte bevindt zich onder de kalk nog een middeleeuwse muurschildering. De bakstenen stammen uit de vijftiende eeuw toen de kerk verbouwd werd tot een driebeukige pseudobasiliek. Na de tweede wereldoorlog is het voorportaal eraan gebouwd en de spits vervangen door een kortere. De Duisters hadden in de nadagen van de oorlog een poging gedaan om de toren te verwoesten. Gelukkig is dat niet gelukt. Alleen de spits moest het ontgelden.
luisterfragment 6 (klik voor het luisterfragment)
Het Spijker is in de middeleeuwen gebouwd als een adellijk huis. Toen het in 1837 in bezit kwam van Wilhelmus van Dam heeft hij de naam Spijker aan dit huis verbonden. Op de voorgevel rechts prijkt een reliëf met een latijnse tekst: ‘non inferiora secutus’, wat betekent: geen lagere dingen nagestreefd. Hij liet op het terrein diverse schuren afbreken het Spijker inrichten als een museum voor zijn verzameling schilderijen, portretten, gravures, prenten, kerkelijke kunstvoorwerpen, wapenuitrustingen en o.a.
chinees porselein Deze verzameling is beschreven in een met zijn eigen hand beschreven voordracht voor de ‘maatschappij tot nut van het algemeen” Ook liet hij in twee kruiskozijnen op de eerste verdieping van het oudste gedeelte aan de voor- en achterzijde acht glas-in-loodramen aanbrengen met daarin diverse wapens van families en enkele afbeeldingen van bijbelse voorstellingen. Lang na de dood van Wilhelmus hebben de ramen in het Spijker gezeten en werden in 1913 op een antiekveiling te koop aangeboden. Naruim een eeuw werden de ramen vanuit Amsterdam in 2022 door de huidige eigenaars weer teruggeplaatst in de oorspronkelijke kozijnen in het Spijker. Gedurende de eeuwen hebben zeven generaties van de familie Van Dam op het landgoed Brakel gewoond.
FILMS.
De Historische werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden maakte diverse films over het Lnadgoed Brakel
Over Huis Brakel is een tien minuten durende film gemaakt voor de jeugd (klik voor het filmpje)
Eind 2022 de film: de ruine ontrafeld. Ook deze film duurt 10 minuten..
Het verhaal over de ramen in de kerk is te zien in dit filmpje van 15 minuten (klik voor het filmpje)
Het verhaal van de glas-in-loodramen in het Spijker is ook te zien in een filmpje van 15 minuten (klik voor het filmpje)